ابراهيم بن جعفر بن ابى‌طالب عليه السلام
برخى از منابع ابراهيم و محمّد را فرزندان جعفر بن ابى طالب عليه السلام شمرده‌اند كه از لشكر ابن‌زياد فرار كردند. پس از آن‌كه در كوفه بانويى آنها را پناه داد، به دست همسر وى كه از ياران ابن‌زياد بود سرهاى مباركشان جدا شد و به فيض شهادت نايل آمدند. [71]
آن‌چه قابل تأمّل و دقّت مى‌باشد اين است كه جعفر در سال هشتم هجرت به شهادت رسيد، ولى شهادت اينها پس از واقعۀ كربلا اتّفاق افتاد؛ و بيش از پنجاه سال ميان اين دو واقعه فاصله مى‌باشد. اگر فرزندان جعفر تا اين زمان زنده بوده‌اند، بيش از پنجاه سال داشته‌اند و به طور قطع كودك و يا جوان نبوده‌اند. طبرى آنها را فرزندان عبداللّٰه جعفر يا نوۀ او شمرده است. [72] و همين امر سبب مى‌شود كه احتمال دهيم در خوارزمى هم مقصود از ولد جعفر، نواده‌هاى جعفر باشند نه فرزندان بلاواسطه او.
مرحوم شيخ صدوق آنها را از فرزندان مسلم بن عقيل شمرده و داستان را با اندكى اختلاف نسبت به آن‌چه كه در مقتل خوارزمى آمده نقل كرده است. [73]
ابراهيم بن حسين عليه السلام
برخى از مورّخان او را در زمرۀ فرزندان امام حسين عليه السلام قرار داده‌اند. [74] اما از حضور وى در كربلا سخنى به ميان نياورده‌اند، ولى برخى ديگر از مورخان مى‌گويند كه ابراهيم روز عاشورا به ميدان نبرد رفت و اين چنين رجز خواند:
| اَقْدِمْ حُسَيْن الْيَوْمَ تَلْقٰى احْمَدٰا | ثُمَّ ابٰاكَ الطّاهِرِ الْمُؤَيَّدٰا |
| وَالْحَسَنَ الْمَسْمُومَ ذاكَ الاَسْعَدٰا | وَذا الْــجَـنٰـاحَـيْـنِ حَـلـيٖـفَ الـشُّـهَـدٰا |
| وَحَـمْـزَة الـلَّـيـث الْـكَـمَّى السَّيِّدٰا | فىٖ جَنَّة الْفِرْدَوْسِ فٰازُوا سُعَدٰا [75] |
اى حسين، پيش بيا كه امروز جدّت، پيامبر پاكيزه و تأييد شده و برادر مسمومت حسن عليه السلام و صاحب دو بال (جعفر طيّار) كه هم سوگند شهدا بود و هم چنين حمزه شير شجاع را كه رستگار شدند، در فردوس ملاقات خواهى كرد.
آنگاه چون شير حمله نمود، و پنجاه يا ۸۴ تن را به هلاكت رساند. [76] و به قولى بار ديگر اين چنين رجز خواند:
| أَضْرِبُ مِنْكُمْ مَفْصِلاً وَسٰاقاً | لِــيُــهْــرَقَ الْــيَــوْمَ دَمــىٖ اهْــرٰاقـاً |
| وَتُـرْزِقُ الْـمَـوْتَ أَبـااِسْـحٰاقاً | أَعْنىٖ بَنىٖ الْفٰاجِرَةِ الْفُسّٰاقاً [77] |
با شمشير بر مفصل و ساق شما مى‌زنم تا آنگاه كه [ همين ] امروز خونم ريخته شود، و ابواسحاق مرگ را روزى فرزندان گنه‌كار و زنازاده گرداند.
ابراهيم پس از نبرد و كشتن شمارى از نيروهاى دشمن خود به فيض عظيم شهادت نايل آمد. [78]
ابراهيم بن حصين اسدى
ابواسحاق [79] ابراهيم بن حصين اسدى از شهداى كربلا و ياران دلير امام حسين عليه السلام و از كسانى است كه به نقلى حضرت اباعبداللّٰه عليه السلام در هنگام تنهايى از آنها يارى طلبيد و يكايك ايشان را نام برد. [80]
وى پس از كسب اجازۀ مبارزه از امام حسين عليه السلام به ميدان رفت و با خواندن رجز زير به سپاه دشمن حمله كرد:
| أَضْرِبُ مِنْكُمْ مَفْصِلاً وَسٰاقاً | لِـيُـهْـرَقَ الْـيَـوْمَ دَمـىٖ اهْرٰاقاً |
| وَيُـرْزقُ الْـمَـوْتَ أَبـااِسْـحٰاقاً | أَعْنىٖ بَنىٖ الْفٰاجِرَةِ الْفُسّٰاقاً |
با شمشير به مفصل و ساق شما مى‌زنم تا آنگاه كه امروز خونم ريخته شود و ابواسحاق مرگ را روزىِ فرزندان بدكاره و گناه‌كار گرداند.
او در نبردى دلاورانه، پس از به هلاكت رساندن ۸۴ تن از نيروهاى دشمن، به شهادت رسيد. [81]
برخى از متأخران اشعار زير را به وى نسبت داده‌اند:
| اَقْـدِمْ حُسَيْنُ الْيَوْمَ تَلْقٰى احْمَدٰا | ثُـــمَّ ابٰـــاكَ الـــطّٰـــاهِـــرَ الْـــمُــؤَيَّــدٰا |
| وَالْحَسَنَ الْمَسْمُومَ ذاكَ الاَسْعَدٰا | وَذا الْــجَـنٰـاحَـيْـنِ حَـلـيٖـفَ الـشُّـهَـدٰا |
| وَحَـمْـزَة الـلَّـيـث الْـكَـمِىَّ السَّيِّدٰا | فىٖ جَنَّةِ الْفِرْدَوْسِ فٰازُوا سُعَدٰا [82] |
پيش بيا اى حسين كه امروز احمد و پدر پاك و تأييد شده‌ات را و حسن برادر به زهر كشته شده و صاحب دو بال (جعفر) را، كه هم‌پيمان شهيدان بود، و حمزه شير شجاع بزرگوار را كه رستگار شدند، در بهشت برين ديدار خواهى كرد.
با آن‌كه مأخذ اينان مقتل ابى‌مخنف است امّا در مقتل موجود، اين اشعار را به ابراهيم بن حسين نسبت‌داده و آمده است: ابراهيم بن حسين به ميدان رفت و در حالى كه اشعار فوق را مى‌خواند به دشمن حمله كرد و پس از كشتن پنجاه تن به شهادت رسيد. [83]
بنابراين احتمال مى‌رود كه در كربلا دو تن ابراهيم نام، يكى فرزند حسين عليه السلام و ديگرى فرزند حصين، حضور داشته‌اند و يا آن‌كه حسين تصحيفى از حصين بوده باشد.
[71]. مقتل الحسين عليه السلام خوارزمى، ج ۲، ص ۵۴، انوار الهدى؛ جواهر الايقان، ص ۳۱؛ تاريخ زندگانى امام حسين عليه السلام (عمادزاده)، ج ۲، ص ۳۴۶.
[72]. تاريخ طبرى، ج ۵، ص ۳۹۳، دارالمعارف، مصر، ترجمة الامام الحسين، ابن‌سعد ص ۷۷.
[73]. امالى صدوق، مجلس نوزدهم، ص ۷۶، ناسخ التواريخ، ج ۲، ص ۱۱۰، وسيلة الدّارين، ص ۲۲۴؛ عاشورا چه روزى است، ص ۲۵۰، براى آگاهى بيشتر ر. ك. مقالۀ طفلان مسلم.
[74]. لباب الأنساب، ج ۱، ص ۳۴۹.
[75]. مقتل الحسين عليه السلام، ابى مخنف، ص ۱۰۹، ناسخ التّواريخ، ج ۲، ص ۳۰۹.
